Een voor velen waarschijnlijk zeer herkenbaar verschijnsel: een gestresst leven en het gevoel dat je volledig wordt overspoeld en altijd achter de feiten aanloopt. Dat je leven bestaat uit het omgaan met omstandigheden? Hierdoor blijf je wellicht vechten tegen die omstandigheden of je verlamt en ondergaat het.

Brein uitschakelen?

De oplossing zou volgens velen moeten zijn: het uitschakelen van het brein en volledig op je gevoel varen. Dat klinkt natuurlijk fantastisch; geen brein meer dat zich overal mee bemoeit en chaos veroorzaakt. Massaal aan de yoga, meditatie, retraites, boswandelingen etc. En helpt het? Gevoel wordt ook gestuurd door het brein en emoties al helemaal. Emoties zijn een direct gevolg van triggers van buitenaf en veroorzaken gedrag dat aan die emoties is gekoppeld.

Ja, het kan helpen, maar het hangt juist helemaal af van hoe je je brein anders weet te gebruiken. Als je volledig overspannen door het bos gaat lopen omdat het góed is, word je waarschijnlijk nog meer opgefokt. Elke week uurtje yoga? Als je na het eerste half uur dan eindelijk tot rust bent gekomen en het laatste half uur met jezelf afspreekt dat je voortaan deze rust zal ervaren, fiets je terug naar huis en eenmaal thuis begin je gewoon weer van voren af aan. Gelukkig heb je volgende week weer yoga met een half uurtje rust.

Anders inzetten

Je brein kun je niet uitschakelen, want die is zo snel en altijd aanwezig. Je brein ontkennen en zien als je vijand gaat zeker niet werken. Dus als je op je werk mindfulness krijgt tijdens werktijd, doen! Maar realiseer je dat het je niet gaat helpen op de lange termijn. Je zal namelijk juist aandacht aan je brein moeten gaan besteden en die anders gaan inzetten. Of je moet ervoor willen kiezen altijd in een staat van vluchten van je brein te blijven verkeren, zoals bijvoorbeeld het gebruiken van verdovende middelen (alcohol, drugs) of door verdovend vluchtgedrag te ontwikkelen (werken, eten, gokken, sporten, reizen, je aansluiten bij een dogmatische groep en de grootste in onze tijd: consumeren).

Ons brein vertelt ons alles; dat we niet goed genoeg zijn, dat we het toch niet kunnen, dat we moeten voldoen aan wat anderen van ons verwachten, dat geld en status toch echt het grootste goed is… En de allermooiste: als ik eenmaal dát heb bereikt, dan komt álles goed. Heb jij dát wel eens bereikt, of verleg je die finishlijn altijd verder naar de toekomst? We zijn een slaaf van ons brein want dat heeft al lang beslissingen voor ons genomen, in milliseconden. Waaróm we iets doen gaan we vaak pas achteraf verklaren met onze cortex, we maken er dan een logisch verhaal van en gaan het ‘goedpraten’.

Prof Dick Swaab, neurobioloog over de werking van het brein en sociale interactie

Maar wat houdt dat brein dan in? Is het een oncontroleerbaar object dat je je hele leven meezeult en je ondergang betekent? Nee, maar verwacht niet dat je het per direct kunt ‘fixen’ aangezien de huidige staat ervan ook is opgebouwd in jaren en veel ervan gedurende je hele leven. Je zal jezelf moeten leren kennen door heel eerlijk naar jezelf te kijken, naar wat je doet en denkt. Ben je vaak boos? Leg je de schuld meestal bij anderen? Denk je dat je machteloos bent? Vind je jezelf een slachtoffer van je omstandigheden? Denk je dat je geen andere keuzes kunt maken dan die je altijd hebt gemaakt? Het is allemaal DENKEN, en denken kun je veranderen als je je er bewust van bent.

Anders denken

Maar hoe kun je dan anders gaan denken? Verruim je blik, lees filosofie, stel jezelf vragen waarom je doet wat je doet, zie je emoties als een GPS die wijzen naar een negatieve overtuiging die in je onderbewuste zit vastgeroest… Ja, dat is moeilijk, want hoe kun je vragen stellen als je je niet realiseert dat je doet wat je doet.

Begin met je te realiseren waar je controle over hebt en waar niet over. Eigenlijk is het vrij simpel: je hebt geen controle over anderen en externe omstandigheden, je hebt wel controle over je eigen gedachten en gedrag. Dus als iemand iets gemeens tegen je zegt heb jij de keuze hoe je daarmee omgaat, maar dan moet je even stilstaan bij de emotie die je als eerste overspoelt. Dit betekent niet dat je je KARAKTER verandert, maar juist dat je dat karakter gaat leren kennen en kiest voor gedrag dat daarbij hoort.